آنچه در پیشگاه شما خوانندهی فرهیخته و صاحبنظر قرار دارد مجموعه درس گفتارهای عرفانی تفسیری، اعتقادی، عرفانی و فلسفی عالم ربّانی و عارف صمدانی مرحوم آیت الله میرزا عبدالکریم روشن (رضوان الله تعالی علیه) است که بنام نفحات روشن روانه بازار نشر گردیده است.
استنادِ به هنگام به آیات و روایات؛ توجه به جنبههای تأویلی آیات و روایات؛ نکته سنجیهای لطیف همراه با نوآوری در رویکرد تفسیری؛ بهره گرفتن از سخنان و اصطلاحات عُرفا و فلاسفه، و اهتمام ویژه نسبت به گنجینهی فاخر ادب فارسی، از مزایای سخنان استاد (رحمه الله) است، که از این مجموعه، اثری گرانبها و بسی در خور استفاده ساخته است.
بی گمان همواره یکی از ریشههای جذب جوانان و تودهی مردم به سوی عرفانهای کاذب و اندیشهها و باورهای ناصواب، عدم حضور پر رنگ پیامهای قرآنی و روایی، آن هم متناسب با شرایط و اقتضای زمانه، و نیز خلأ عرفان ناب و ادب فارسی در متن جامعه بوده است، که به کم کاری، یا غفلت و یا سستی متصدّیان این امور بر میگردد. و از آنجا که آدمی، همواره به دلیل نیازهای روحی و روانی و گرایشهای فطریاش، خواهان تجربه عوالم روحی و معنوی بوده، به دنبال آب حیاتی ربّانی به منظور فرو نشاندن عطش و نیاز روحی و روانی خویش میباشد، بدیهی است که در صورت عدم دستیابی به عرفان نابِ اصیلِ بر آمده از متن آیات و روایات، به عرفانهای کاذب و اندیشهها و باورهای سراب گونه روی خواهد آورد؛ چنانکه مولوی (رحمه الله) گفته است:
آب شیرین چون نبیند مرغ کور
چون نگردد گِرد چشمه آب شور !
و اما این مجموعهی ارزشمند پیش رو، که سرشار از پیامهای ناب قرآنی و روایی و آکنده از سخنان حِکمی و عرفانی و لبریز از اشعار گرانبهای ادب فارسی است، مصداقی از ارائهی «آب شیرین» معارف و حقایق ربّانی به جامعه و به ویژه نسل جوان است، تا در حدّ گنجایش راه را بر روی آوردن به «آب شور» سرابها و گمراهیها ببندد و ذائقههای سلیم و حقیقت طلب را با علوم ربانی و رزق معنوی آشنا کند.
صفحه خرید: مجموعه شش جلدی نفحات روشن
نکتهی بعدی اینکه از آنجا که مرحوم آیت الله روشن (رضوان الله تعالی علیه) خود، عارفی سترگ بوده، و رویکرد غالب ایشان در این مجموعه، عرفانی میباشد، از «عرفان»، اندکی بیشتر سخن بگوییم:
بیگمان «عرفان» به عنوان مصداقی از «دانش ربانی» برتریِ حاملان خود را در پی دارد و مقام کسانی را که از آن برخوردارند، بسی فراتر و والاتر از دیگران قرار میدهد، چنانکه خداوند میفرماید:
(یَرفَعِ اللهُ الّذینَ آمَنُوا مِنکُم وَ الّذین أُتُو العلمَ دَرَجاتٍ)؛ خداوند [رتبهی] کسانی از شما را که ایمان آورده و کسانی را که دانشمندند [بر حسب] درجات بلند گرداند.
همچنین «عرفان» به عنوان مصداقی از «دانش ربّانی» مایهی توانمندی معنوی شخص شده، از کسی که حامل آن است، انسانی مقتدر و عزیز ساخته، مانع از تسلیم او در برابر زور و زر و تزویر میشود. ضمن آنکه «عرفان» به حکم قدرتی که در نهان خود دارد، تکریم و تعظیم دیگران در برابر شخص «عارف» را نیز در پی دارد و بدین گونه «عارف» را در نگاه دیگران «مکرّم» و «معزّز» میدارد. از یاد نبریم که این عرفان ناب است که به حکم بصیرت و بینایی و آزادگیای که میبخشد و به دلیل عزّت نفسی که میآفریند، شخص را از هر گونه قید و بند ظاهری و معنوی آزاد نموده، راه را بر سر سپردگی و تقلیدهای کورکورانه بسته، انسانی آزاده پرورش میدهد. بدون بهره داشتن از گوهر عرفان، نمیتوان جهان هستی را، آن گونه که هست، شناخت، و خداوندِ هستی را آن گونه که باید، درک نمود؛ چنانکه نمیتوان به بسیاری از بطون و لایههای ژرف قرآن کریم دست یافت. پاسخ بسیاری از پرسشهای خداشناسی و هستی شناسی را تنها باید در مکتب عرفان جستجو کرد و راههای مواجهه و یا مقابله با بسیاری از بلاها و تلخ کامیها و رنجها و مصیبتها را، فقط باید در مدرسهی عرفان آموخت. براستی که:
عالِم و عابد و صوفی همه طفلان رهند
مرد اگر هست بجز عارف ربّانی نیست
دربارهی اهمیت عرفان و عارفان، تنها به سخنی از امام خمینی (سلام الله علیه) بسنده میکنیم:
«عارفان کامل پس از آنکه با آن حقیقت بسیط، ذوقاً و شهوداً، آشنا گردیدند، در تبیین مشاهدات خود اصطلاحات و عبارات خاصی را وضع کردند تا قلوب متعلّمان به سوی عالم ذکر و تنبّه نظام حکیمانه جذب شود و نیز بتوانند غافلان و خواب رفتگان را آگاه و بیدار نمایند؛ زیرا آن بزرگواران نهایت رأفت و رحمت را نسبت به بازماندگان از طریق الهی دارند.
ای برادر! توصیه مرا بپذیر و از سوء ظنّ به عرفا و حکیمانی که بسیاری از آنها از نزدیکترین و خالصترین شیعیان امیرمؤمنان علیبنابیطالب و اولاد معصومین (علیهمالسلام) هستند و راه آنها را پیمودهاند و تمسّک به ولایت آنان نمودهاند، بپرهیز و متوجه باش و خود را از اقوال ناپسند نسبت به آنان بر حذر بدار.
البته با مطالعهی کتب عرفانی، امکان تسلط بر کلمات و مقاصد آن بزرگواران میسور نیست؛ بلکه باید به اهل اصطلاح مراجعه نمایی و از آنان در این راه پر خطر استفاده کنی.»
کاش همانگونه که در فقه، مجتهد، آیت الله و آیت الله العظمی داریم، در علوم بسیار مهمی چون تفسیر، اصول عقاید و عرفان نیز مجتهد و … میداشتیم، تا این علوم، اندکی از غربت به در آمده، زمینه برای نقش آفرینیِ شایستۀ آنها، در متن جامعه فراهمتر آید.
و اما نکتهی آخر:
مجموعه نفحات روشن به کوشش استاد منوچهر صدوقی سها و دکتر عبدالرحیم گواهی و با توضیحات سیّد محمود طاهری و در شش جلد منتشر شده است.