توضیحات
مقالات، جلد سوم: طریق عملی تزکیه (۲)
کتاب مقالات مجموعهای سه جلدی دربارۀ خودسازی یا تزکیه است.
برای سالک الی الله و برای آنانی که میخواهند به تزکیه نفس پرداخته و با تزکیه خود از اسارتها و تعلقها و حجابها و با پشت سر گذاشتن مدارج و منازل یکی پس از دیگری، به سوی حضرت حق و لقاء وجه کریم او سفر کنند، لازم است که به اندازه امکان از سه مسأله اساسی زیر باخبر باشند:
مسأله اول اینکه: چهره اصلی و منزلت اولیه و قبل از تنزل خویش را تا حدودی بشناسند.
مسأله دوم اینکه: چگونگی تنزل خویش و منزلتی را که پس از تنزل به حیات دنیوی و بعد از محجوب گشتن با حجابها دارند، اجمالاً بدانند.
مسأله سوم اینکه: تحولات و منازلی را که در مقام بازگشت و تزکیه و سیر الی الله پیش میآید و منتهی به نیل به منزلت اولیه و شهود و فناء فی وجه الله میشود، به صورت خلاصه و فشرده متوجه باشند.
نویسنده کتاب، قبل از پرداختن به مسائل عملی تزکیه و نحوه آن در مجلدات بعدی این کتاب، در این مجلد به انتقال بصیرتهای نظری لازم جهت سلوک در مسیر توحید پرداخته و به دنبال پاسخ دادن به سه مسأله اساسی مطرح شده است.
متن کتاب در مقایسه با کتابهای مشابه، متن نسبتا سادهای است که بخش اعظم آن، پاسخ به مسأله سوم است.
حقیقت اصلی انسان و صورت اولیۀ او و آنگاه تنزل انسان از آن صورت به چهرۀ اصلی خویش حادثهای است که برای انسان رخ داده است. خروج از حجاب ظلمانی و آنگاه افاضات و اشراقات و اشارات ربوبی و سپس ظهور و تجلیات انوار حق و مکاشفات و مشاهدات باطنی تجلیات، و شهود و فنا. اینها جملگی مبانی نظری تزکیه است.
اما در طریق عملی تزکیه پس از یقظه یا جذب ربوبی، توبه، تطهیر باطن، طلب و مجاهدت، باید دو مرحلۀ مراقبه را گذراند:
مرتبۀ اول خود ده امر را دربردارد: عمل به واجبات و ترک معاصی، مداومت بر نافلۀ شب، مداومت بر تسبیح حضرت زهرا (س)، مداومت بر عرض طاعت نسبت به حضرات معصومین(ع) و حضرت ولی عصر (عج) و …
مرتبۀ دوم نیز ده امر دارد: ترک هواهای نفسانی، مراعات آداب محضر حق، مسارعت، انجام دادن نوافل، مداومت بر سجده، فکر، ذکر، ورد، سَهَر و توبه.