توضیحات
مشارق انوار الیقین فی حقائق اسرار امیرالمؤمنین
شرح فضایل و مناقب اهلبیت علیهم السلام به خصوص حضرت علی (ع) و اثبات امامت ایشان است. نویسنده در این کتاب از علم حروف و اسرار اعداد که در میان علمای امامیه غریب بوده بهره برده و و همین امر باعث شده اظهارنظرهای متفاوتی درباره او شود.
نویسنده به دلیل عقایدش از همان ابتدای تالیف مشارق، مورد طعن و آزار اطرافیان قرار گرفت. برخی احادیث و مطالب مشارق را برنتابیده بر سند یا متن بعضی از آنها خدشه وارد کردند و او را به غلو و گزافه گویی متهم کردند و برخی دیگر با استناد به آیات قرآن و روایات ائمه اطهار از ضعف یا عدم ذکر سند روایات چشم پوشیده محتوا را مؤید و نویسنده را مبرا از تهمت غلو دانستند.
استاد سید جلال الدین آشتیانی درباره خطبة البیان که به سبب نقل این خطبه، بیشترین انتقاد به این کتاب شده مینویسد: «این خطبه را اعاظم از عرفا در کتاب و مسفورات خود ذکر کردهاند. از حیث سند قابل خدشه است، ولی مدلول آن اگر از حضرت مولا هم نباشد در کمال صحت اتقان است و متعاضد است به روایات دیگری که دارای مضامین بلندتر و کاملتر از این روایات است».
علامه مجلسی از جمله کسانی است که به نقد این کتاب پرداخته است: «بر آنچه او به تنهایی نقل میکند اعتماد نشاید، زیرا مشتمل بر مطالبی است که موهم خبط و خلط و غلو است. ما تنها روایاتی را که موافق اخبار برگرفته از اصول معتبره است خارج (و در بحار الانوار نقل) کردیم».
شیخ حر عاملی کتاب مشارق را حاوی مطالب افراطی میداند و عقیده دارد که برخی از مطالب آن را غلو شمرد، اما در عین حال در بعضی از تالیفات خود مطالب و روایاتی را از مشارق نقل میکند و او را فاضل و محدث ادیب مینامد.
نویسنده در پاسخ به منتقدان مینویسد: «اگر آن کس را که من میشناسم میشناختند و به مقصد حریمش چون من میشتافتند به راستی مرا معذور میداشتند. به خدا من در وصف او اغراق نکردهام … اگرچه مرا غالی نامیدهاند، لکن سبب آن ناتوانی مردم در فهم افکارم است».
مترجم در پایان کتاب آورده است: بانویی به نام سیده سلطنت بیگم در عالم رویا به محضر صدیق صغری شرفیاب میشود و حضرت به وی میفرماید: اگر میخواهی متنبه شوی که ما که هستیم و ما اهلبیت را بشناسی، کتاب مشارق را ملاحظه کن. پس کتاب را تهیه و برای ترجمه میدهد. مصحح کتاب همه آیات و روایات را مستند کرده و واژههای لعن و نفرین را که مترجم در مواردی به کار برده بوده، حذف کرده است.