توضیحات
عرفان اسلامی (اسماعیل منصوری لاریجانی)
این کتاب برای آشنایی کوتاه با منابع، اصول و اصطلاحهای رسمی عرفان اسلامی تألیف شده است. نویسنده، عرفان اسلامی را از عرفانهای دیگر تمیز داده و ریشه عرفان اسلامی را در آیات قرآن کریم و سیرۀ معصومین (ع) جستجو میکند.
نخستین بحث، ویژه تاریخچهای از سیر عرفان اسلامی، مختصات دورههای مختلف، عرفانهای برجسته و آثار ماندگار آنهاست که خواننده را با فراز و فرود عرفان اسلامی و نحوه تطور و تکامل آن آشنا میکند.
نویسنده ارکان عرفان اسلامی را در سه گفتار موضوع، مسائل و مبادی آن توضیح داده است تا فهم مطالب عرفانی در ذهن خواننده شکلبندی شود. سپس روش شناخت در عرفان اسلامی را، که روش شهودی است، بههمراه دیدگاه برخی از بزرگان حکمت و عرفان بررسی میکند و قرآن و سیره معصومان را سرچشمه این معرفت میداند.
مصنف، در ادامه به بحث وجود و وحدت وجود، که جوهر عرفان اسلامی است، پرداخته است. وی فهم دقیق آن را مشکلگشای بسیاری از مسائل فلسفی و عرفانی میداند.
سپس مراتب وجود و پیدایش حضرات و عوالم را بیان کرده و درباره لطایف رقیق عرفانی در خصوص علم الهی و کیفیت تعین و پیدایش عالم اعیان ثابته بحث میکند.
بحث دیگر، درباره جایگاه وحی، نبوت و ولایت در عرفان اسلامی است که در میان آنها، بحث خاتم ولایت و کیفیت سیر آن در امامت شیعه ویژگی خاصی دارد.
وی سرانجام هستی را در حکمت معاد جستجو میکند و بحثی نیز درباره معاد جسمانی از نگاه قرآن کریم و عرفان دارد.
او عرفان عملی و طی مقامها و منزلهای عرفانی را برای رسیدن به شناخت حقیقی توضیح میدهد؛ شناخت مقامات، انتخاب راهنما و خواستن سالک را مقدمۀ این راه برمیشمرد و کیفیت سیر و سلوک را بر اساس کتاب «منازل السائرين» خواجه عبدالله انصاری پیش میبرد.
کتاب با نگاهی به فرقهها و نحلههای عرفاننما پایان مییابد. آنها فرقههایی شمرده میشوند که ریشه در ادیان آسمانی ندارند و از گذشتههای دور تا سدۀ بیستم میلادی و اکنون در جهان وجود داشته و دارند.