توضیحات
شرح اسماء الله الحسنی (فخر رازی)
اسم در بین نحویین و متکلمین تفاوت دارد و نحویون نیز، عدهای از آنها که وابسته به مکتب بصره هستند، اسم را مشتق از «سمو» به معنای برتری و تقدم می دانند، که در این صورت هر لفظی که دلالت بر معنایی کند، آن را اسم مینامند و معنای لغوی «سمو» نیز در آن نهفته است؛ زیرا دلیل بر مدلول مقدم است و در وابستگان به مکتب کوفه، اسم از «سمه» به معنای علامت و نشانه میباشد که در این صورت آن لفظ که علامت معنا است، اسم نام دارد. بنابراین طبق مکتب نحویین، هرگاه لفظ مفید معنی باشد، آن را اسم میخوانند، حال آن معنا از معانی اسمیه یا حرفیه یا فعلیه باشد تفاوتی نمیکند. و بر اساس همین معنا، فخر رازی علم اسماء را که در قرآن آمده و آن را به آدم آموخت، به معنای تعلیم همه لغات میداند؛ اعم از آنکه آن لغات را به معنی اسم بدانیم یا فعل و یا حرف.
کتاب اسماء الحسنی اثر فخر رازی، به تشریح و توضیح برخی از اسماء حسنای الهی پرداخته است.
در بخشی از کتاب می خوانیم:
دربارۀ حقیقت اسم، مسمّی و تسمیه است. مشهور بین اصحاب ما (خداوند رحمتشان کند) این است که اسم عین مسمّی و غیر از تسمیه است. معتزله معتقدند اسم غیر از تسمیه و غیر از مسمّی است و شیخ غزالی معتقد است اسم و مسمّی و تسمیه امور سهگانه متباین هستند و در نزد من همین رأی حق است.
بدانکه قول به اینکه اسم عین مسمّی یا غیر آن است، قبل از آن بایستی تبیین شود که اسم و مسمّی و تسمیه چیست؟ زیرا هر تصدیقی بایستی مسبوق به تصور ماهیت محکومعلیه و محکومبه باشد.