توضیحات
رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری
پیر هرات، خواجه عبدالله انصاری که در تاریخ تصوّف به عنوان یک عالم الهی و عارف ربّانی جایگاهی ارجمند دارد، در تاریخ ادبیات فارسی نیز از چهره های درخشان، پیشاهنگ و مبدع به شمار می آید.
آگاهی و تسلط او به لفظ و معنی و تفسیر کلام الله مجید، حدیث و علوم دینی و دانش ژرف ادبی در قلمرو شعر و نثر فارسی و تازی، در طبع و ذوق و حافظۀ شگرف او با آموزه های زهد و پند و تجربههای ارزشمند عرفانی درآمیخته و رنگ و بوی خاص به آثار او بخشیده است.
آثار خواجه عبدالله انصاری، گسترهای از زهد وعظ و خطابه و تفسیر و حدیث و کلام و فقه تا اخلاق و عرفان و بیان اسرار و تعالیم طریقت و ترجمۀ حال و نقد اقوال مشایخ صوفیه را دربر می گیرد.
در هر میدان از این میدانها او را سواری توانا بر سمند سخن و آشنای دانا با فنون ادب و قواعد بلاغت مییابیم که آگاهانه در تغییر و تحول شیوههای نثر فارسی دری می کوشد تا راه های نو فراروی آیندگان بگشاید. این تلاش و جستجو نه تنها در آراستگی نثر او با بهره گیری از امکانات انواع سجع و قرینه و توازن و جناس و کاربرد دیگر صنایع ادبی دیده می شود، بلکه در آمیزش نثر و شعر و پیوستگی صورت و معنی و طرح قالبهای ادبی متناسب با معانی و مضامین و موضوعات نیز مشاهده میشود. مجموع این عوامل، پیر هرات را به مرتبۀ یکی از پیشاهنگان تحول نثر فارسی میرساند.
مجموعه رسائل فارسی وی که بحث و بررسی دربارۀ هر یک از آنها به صورت مستقل در مقدمۀ این کتاب انجام شده است، جلوگاه روشن آنچه در باب او گفته آمده است.
خوانندۀ آشنا، نه تنها مناجاتهای او را که هزار سال ورد زبان عارف و عامی بوده است، در این رسالهها باز مییابد، بلکه بسیاری از جملات قصار و نوادر حکایات تمثیلهای باریک و نغز و نکتههای ظریف دیگر در حوزۀ عرفان و اخلاق، عبادات و معاملات و شیوه های رفتار با مردمان و … را در آنها باز مییابد.
يارب! دل ما را تو به رحمت جان ده، درد همه را به صابری درمان ده، اين بنده نداند كه چه میبايست خواست، داننده تویی، هر آنچه خواهی آن ده.
كتاب حاضر مجموعه نوشتارهای خواجه عبدالله انصاری است كه بر اساس اصل اثر كه در سال ۱۳۴۷ به چاپ رسيده، بعد از مطالعه و اصلاح لغات و ويرايش متن به صورت حاضر ارائه شده است.
اين اثر شامل يك فصل شرح حال خواجه میباشد كه برگرفته از كتاب تفسير ادبی عرفانی قرآن مجيد و رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری تهيه شده است و هشت فصل، هر كدام شامل يك رساله از رسائل خواجه میباشد كه عناوين رسائل عبارتند از: رسالۀ دل و جان، رسالۀ واردات، رسالۀ كنزالسالكين، رسالۀ قلندرنامه، رسالۀ هفتحصار، رسالۀ محبتنامه، رسالۀ مقولات و رسالۀ الهینامه.