توضیحات
ترجمه و متن رسالة الحشر یا کتاب رستاخیز جهان
این کتاب یکی از آثار و تألیفات محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی معروف به ملاصدرا است.
این کتاب با دو نام معرفی شده:
۱. حشرالعوام فی معاد الاشیاء و حشرها؛
۲. طرح الکونین و رفض العالمین.
اما ملاصدرا خود برای آن نامی ننهاده است.
در این رساله مباحث فلسفی در مورد اثبات و چگونگی معاد، حشر و بازگشت موجودات مطرح و تحقیق و تفصیل مسئله عقول را به کتاب «اسفار اربعه، باب عقل و معقول» ارجاع داده است.
صدرالدین رساله را در جواب و درخواست یکی از پرسشکنندگان نگاشته که از او به اخی یاد می کند و معتقد است: حشر از آن آدمیان و زندگان نیست، بلکه همه طبایع جماد و نبات نیز حشری دارند؛ لذا ابتدا طبقات ممکنات را بدین شرح بر می شمرد:
- طبقه نخست: مفارقات عقلی که جهان آنها جهان قضای الهی است؛
- طبقه دوم: ارواح مدبر عقلی که تعلق به اجرام علوی و سفلی دارد؛
- طبقه سوم: ارواح مدبر جزئی و نفوس خیالی که تعلق به اجرام سفلی دخانی و ناری دارند؛
- طبقه چهارم: نبات و غیر نبات از لطایفی که به تحریک آن نفوس در اجسام متحرک سریان دارند؛
- طبقه پنجم: ابعاد و اجرامی که اسفل السافلین دارند.
سپس به حشر هر یک از این طبقات می پردازد و مطالب را در ۸ فصل مرتب می کند.
این کتاب دارای هشت فصل به شرح زیر است:
- فصل اول: در حشر عقول خالص؛
- فصل دوم: در حشر نفوس ناطقه؛
- فصل سوم: در حشر نفوس حیوانی؛
- فصل چهارم: در حشر نبات و طبایع اجساد؛
- فصل پنجم: در حشر جماد و عناصر؛
- فصل ششم: در بازگشت امور حسی طبیعی که دارای کون و فساد اند به جهان باقی؛
- فصل هفتم: در معاد هیولای نخستین و اجسام مادی؛
- فصل هشتم: در آگاهی بر شرف این روش ما در اثبات معاد تمامی موجود حتی جماد و عناصر.
این کتاب همچنین دارای یک مقدمه و یک خاتمه و وصیت است.