توضیحات
تذکره شیخ محمد خبوشانی
از مطالعه و دقت در کتب تذکره و تراجم احوال و بررسی در زندگینامه و شرح حال نامآوران سرزمینمان چنین درمییابیم که در فواصل قرون دهم تا دوازدهم هجری قمری به لحاظ برخورداری از منابع تاریخی، با کاستیهای فراوانی روبرو میباشیم. عمده ترین دلایل وجود این نقیصه را شاید بتوان آشفتگیهای اجتماعی ناشی از حکومت بیگانگان در این سرزمین و روی کار آمدن و تحکم حکومت صفوی به شعراء که منجر به راهیابی آنان به دربار گورکانیان هند گردید و همچنین مخالفت عالمان دینی با مکتب تصوّف را برشمرد.
کتاب حاضر مشتمل بر زندگی نامه «شیخ محمد خبوشانی» از عرفای بزرگ قرن نهم و دهم هجری و نیز متن تذکرۀ این عارف نامی است.
تذکرۀ مذکور در موضوع «آداب درویشی» است و در دو فصل تنظیم شده است:
فصل نخست: به بیان «آداب مرید با پیر» اختصاص دارد که در سه قسم «آداب خدمت»، «آداب صحبت با شیخ» و «آداب خلوت» را توضیح می دهد.
در فصل بعدی نیز آداب و وظیفه درویشان در حفظ و نگهداری حرمت یکدیگر شرح داده شده است.
حاج محمد خبوشانی نیز همانند سایر اقطاب سلسلۀ ذهبیه به تربیت مریدان پرداخته و عدۀ کثیری تحت نظر وی به عالیترین مراتب و مدارج عرفانی و انسانی نایل گشتهاند که زینتبخش دفتر فرهنگ وادب و تاریخ این مرز و بوم می باشند. از میان مریدان کامل حاج محمد خبوشانی دو چهره را میشناسیم که از سایر مریدان وی شهرت بیشتری دارند؛ یکی شیخ عمادالدّین فضل اللّه برزش آبادی و دیگری شیخ حسین خوارزمی.