توضیحات
تبیین قاعدۀ الواحد و کاربستهای آن در علوم عقلی
کتاب حاضر در هفت فصل، «تمهیدات»، «سیر تاریخی قاعدۀ الواحد»، «تبیین معناشناختی قاعدۀ الواحد»، «دلایل و شواهد اثبات صدق قاعدۀ الواحد»، «دلایل و شواهد مخالفان و ناقدان قاعدۀ الواحد»، «عیار نقد، نقدها و پاسخها» و «کاربستهای فلسفی و الهیاتی قاعدۀ الواحد» تدوین شده است.
این گزارش با اشاره به محتوای کتاب، میافزاید: وحدت و بیکرانگی حقیقت وجود و صفات عینی ذاتی او، ازلی، ابدی و سرمدی است، و به هیچ کرانه و حدی محدود و کرانمند نیست و هرگز کثرت در ذات او راه نمی یابد و هر آنچه به نام و نشان، کثرت مینُماید، همه جلوهگریها و نمودها و ظهورهای آن حقیقت محض است که در آینهها و آیهها تجلی میکند.
آن حقیقت متعالی، در عین ظهور در مظاهر، مقید به قیود و حدود نمیشود و تعالی و تنزه او محفوظ است و در عین تنزه و تعالی، برکنار و منعزل از کرانه ها و شمارها نیست و قیوم بالذات و مقوم همه است.
لذا، قاعدۀ الواحد، که به تعبیر میرداماد، از امهات قواعد عقلیه است، مُبیِّن این حقیقت است که از یکی، جز یکی پدیدار نگردد، اما نه آن یکی و نه این یکی، هیچ یک به معنای عددی تفسیر نمی شوند و بیانگر کرانمندی و محدودیت قدرت بیکران او نیستند.
تبیین و تفسیر این قاعده، سیر تاریخی آن، ادلۀ عقلی و شواهد نقلی آن، نقد مخالفان و پاسخ به آن و کاربستهای فلسفی و کلامی آن در این کتاب عرضه شده است