توضیحات
تاملاتی در جسمانی بودن حدوث نفس در حکمت صدرایی
پژوهشی درباب فلسفه اسلامی است که نظریه ملاصدرا را درباره «جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس» را مورد نقد و بررسی قرار میدهد.
مسأله ماهیت انسان و چگونگی تکون او تاریخی به قدمت خود بشر دارد. هر چند ممکن است به نظر آید که بهترین نظریه درباره نفس و حدوث آن نظریه جسمانیة الحدوث بودن آن است که توسط ملاصدرا ارائه گردیده؛ اما رساله حاضر درصدد تجدید نظر و بررسی دوبارهای است پیرامون مساله حدوث نفس از دیدگاه ملاصدرا که از نظر او دارای حدوثی جسمانی است که بر اثر حرکت جوهری بدن اتفاق میافتد.
نویسنده در ابتدا پس از بیان تاریخچه بحث حدوث نفس و طرح آرای بزرگان فلسفه، نظریه صدرالمتألهین و دلایل او را مطرح نموده و به چالش میکشاند. وی در ادامه، مهمترین آیات و روایات مورد استناد ملاصدرا را در اثبات نظریهاش مورد بررسی قرار داده و پس از بررسی ادله اثبات وجود نفوس بشری قبل از ابدان مادی، در مقابل، آیات و روایاتی را در رد نظریه وی ارائه نموده است. در انتها نیز، به دنبال بررسی نظر اهل عرفان درباره حدوث نفس، نکاتی پیرامون تجدد امثال و جایگاه حدوث نفس در آن بیان نموده است.
به نظر نویسنده، تعریف قدیمی نفس، مستلزم حدوث نفس با حرکت در جوهر بدن نیست و ماهیت تجردی نفس نباید با ماهیت تعلقی آن آمیخته گردد که این کار، هر چند در نظر اول حل کننده برخی مسائل است، اما مشکلات فراوانی در پی خواهد داشت.
به نظر وی، حقیقت نفس نسبت به بدن تقدم ذاتی دارد و در نشئات متعددی قبل از بدن حضور دارد که آخرین آنها نشئه مثالی است و با آن که نفس بیش از ظل و سایه مبدا و علت خود نیست به خاطر برتری نشئهاش نسبت به بدن بر بدن متقدم است. بدن، معلول نفس است که به واسطه نفس به کمال میرسد.