توضیحات
عرفان عملی
این کتاب شرایط ویژۀ سیر و سلوک، از جمله شرایط مناسب روحی و روانی پیش از آن را بررسی و چهل منزل در طریق سلوک تعریف می‌کند.
نویسنده سیر و سلوک عرفانی را به افراد توصیه نمی کند، زیرا طی این مسیر دشوار شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد که تنها افراد مشتاق و مستعد قادر به انجام آن خواهند بود.
در تألیف این اثر نگاهی به آثاری که پیش از این دربارۀ عرفان عملی منتشر شده بود، شده است و تا حدود زیادی مطابق سلیقه شخصی و با استفاده از دیده‌های خود مؤلف از خانقاه‌ها و صحبت با علما و عارفان و بهره‌گیری از نظرات آنان به نگارش درآمده است.
نویسنده مقدماتی که پیش از سیر و سلوک نیاز است را برای نخستین بار به صورت مشروح بررسی می کند و به تدریج به بیان منازل چهل‌گانه می‌پردازد که در قالب هفتاد درس سامان یافته‌اند.
تاکنون تنها نخستین سفر عارفان در سیر و سلوک در کتاب‌ها تشریح شده است، چرا که عرفا از بیان چگونگی و جزئیات سفرهای دوم و سوم و چهارم خودداری می‌کنند. دو ویژگی بارز دیگر این کتاب استفاده از زبان روز و ادبیات مرتبط از شاعران کلاسیک و معاصر و حتی گمنام و همچنین بیان و تحلیل مسائل پیش از مراحل سیر و سلوک است.
این کتاب مکمّل اثر پیشین نویسنده با عنوان «عرفان نظری» است و برداشت و تعریف منفی که از ریاضت وجود دارد را از میان برمی‌دارد و برداشتی مثبت از آن ارائه می‌کند.
از ویژگی‌های مثبت این کتاب علاوه بر زبان ساده، مختصر بودن آن و استفادۀ گسترده و مناسب از آیات و روایات و اشعار عرفانی اخلاقی، خصوصاً اشعار حافظ، در آن می‌باشد. در حقیقت خوانندۀ این کتاب علاوه بر بهره‌بردن از محتوای آن، گویی شرح و تفسیری عرفانی از دیوان حافظ را نیز مطالعه کرده است، همچنین در آخر هر فصل، نام چند کتاب برای مطالعه بیشتر در موضوع همان فصل آورده شده است.
عرفانی عملی و شرح منازل عرفانی سالک الی الله است که ضمن استناد به سخنان و اشعار بزرگان و ضمن دو بخش سامان یافته است: بخش اول کلیاتی درباره عرفان عملی و نقش و جایگاه انسان است و بخش دوم مقامات و منازل سلوک را در بردارد که بر اساس سلیقۀ نویسنده تنظیم شده و حاوی هفتاد منزل عرفانی می‌باشد.
در پایان کتاب نیز دیدگاه نویسنده دربارۀ «عرفان عملی» بیان گردیده است. مسائلی که در کتب دیگر عرفانی کمتر مور توجه قرار گرفته است، مباحثی مانند نشانه‌های قرار گرفتن انسان در مقامات و منازل مختلف و اختلاف بنیادی مقامات سلوکی با احوال و اوصاف اخلاقی است که نویسنده بدان‌ها نیز پرداخته است. وی همۀ عرفان‌های عملی را متناسب با سبک کتاب منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری دانسته که تنها به مقامات و منازل سفر اول پرداخته است؛ اما وی درباره سفرهای بعدی نیز مطالبی را بیان نموده است.
