شاه نعمت الله ولی و مکتب کرمان (به انضمام تصحیح انتقادی هفت رساله)

این کتاب در دو گفتار تنظیم شده که گفتار اول، شامل ده فصل است و در گفتار دوم نیز به تصحیح هفت رسالۀ عرفانی از شاه نعمت الله ولی که تا قبل از آن تصحیح نشده بود، پرداخته شده است.

در فصل نخست کتاب به سلسله نسب و شرح احوال شاه نعمت الله ولی و در فصل دوم به مقام شاه نعمت الله در تذکره‌ها، مکتوبات و آثار مدون پرداخته شده است.

فصل سوم کتاب نیز به شریعت و طریقت این عارف بزرگ اشاره دارد و در فصل چهارم، تعلیم و تربیت در مکتب شاه نعمت الله ولی مورد بحث قرار گرفته است.

اجتهادات شاه نعمت الله ولی در عرفان نظری و عرفان عملی در فصل پنجم و فصل ششم نیز به جایگاه و نقش مکتب کرمان در تاریخ تفکر و تصوف اسلامی پرداخته شده است.

نویسنده در فصل هفتم به تاثیر مکتب کرمان بر مکاتب فکری پس از این عارف بزرگ اشاره کرده و در فصل هشتم نقش مکتب کرمان در تحولات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و هنری پس از دوران صفویه مورد بحث قرار گرفته است.

فصل نهم این کتاب نیز به روند تکاملی هنر معماری اسلامی در بنای تاریخی آستانه شاه نعمت الله ولی اشاره دارد و در فصل دهم مشترکات تعالیم عرفانی با آموزه‌های طریقتی تشریح شده است.

همچنین گفتار دوم این کتاب نیز به تصحیح انتقادی هفت رساله انتقادی از شاه نعمت الله ولی برای اولین بار پرداخته که قابل تامل است.

دوران زندگی و حیات اجتماعی شاه نعمت الله ولی در تاریخ ایران، مقارن با عصر ملوک الطوایفی پس از ایلخانان و عهد تیموریان بوده است.

این دوران یکی از پربارترین دوره‌های تاریخ ایران در تصرف و عرفان و حکمت و ادبیات است که از نمونه‌های بارز و چهره‌های برجسته در این حوزه‌ها می توان به جناب خواجه حافظ و جناب شاه نعمت الله اشاره کرده که به مناسبت در این کتاب به ذکر نام آنان پرداخته شده است که از ستاره های درخشان آسمان حکمت و از قله‌های رفیع سرزمین معرفت در قرن هشتم و نهم هجری قمری هستند.

تا به امروز که بیش از شش قرن از وفات شاه نعمت الله ولی می‌گذرد، شرح روشنی از زندگی او بخصوص در دوران کودکی و نوجوانی و جوانی در دست نیست و اقوال موجود، مشحون از تناقضاتی است که محقق را در نگارش یک شرح احوال دقیق و منسجم سر در گم می‌کند. همچنین به طور کلی، از نقش مکتب کرمان و وجه تاریخی طریقت نعمت‌ اللّهیه و تاثیر این مکتب فکری و عملی بر مکاتب پس از خود سخن چندانی در مکتوبات محققین مطرح نیست.

از آغاز ظهور اسلام تاکنون هشت مکتب بزرگ، مستقل، مهم و تاثیرگذار در قرون مختلف شکل گرفته است. هر کدام از آن‌ها در بخش‌هایی تحت تأثیر مکاتب قبلی بوده و پس از شکل‌گیری بر مکاتب فکری پس از خود نیز تاثیرگذار بوده است.

در این نوشتار از مکتب فکری کرمان سخن به میان آمده که احیاگر مکتب خراسان بزرگ در قرن هشتم و نهم قمری است.

رسائلی که از شاه نعمت الله ولی در این کتاب آمده، عبارتند از:

• رساله در بیان خلّت خلیل الله (از رساله ما لایعوّل علیه ابن عربی)
• سؤال و جواب عرفانی (در پاسخ به برخی از پرسش‌های رساله ختم الاولیاء حکیم ترمذی)
• مفتاح الابواب فی شرح فاتحة الکتاب
• بیان سجدات قرآنی (در تفسیر عرفانی آیات سجده‌دار)
• رساله حورائیه (در تفسیر عرفانی رباعی شیخ ابو سعید ابوالخیر)
• رساله حورائیه نوریه (تفسیری دیگر بر رباعی شیخ ابو سعید ابوالخیر)
• بیان ایجاد عالم، حروف و منازل (در عرفان و نجوم اسلامی)