توضیحات
حکمت اشراق (گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهابالدین سهروردی)
حکمت اشراقی شیخ شهابالدین سهروردی یکی از مکتبهای سهگانۀ برآمده در میان فیلسوفان مسلمان است. واقعیت این است که این مکتب فلسفی در مواجهه و چالش با مکتبهای فلسفیِ مشایی و کلامی و تحت تأثیر حکمت ذوقی و مشرقی ایرانیان قدیم، سقراط و افلاطون، حکمت زرتشتی، حکمت بودایی و هندی، عرفان و تصوف اسلامی و بیش از همه، ذوق سرشار و روح حقیقتجوی خود سهروردی بروز و ظهور یافت.
پژوهش در حکمت اشراق، همچنان در آغاز راه خود قرار دارد. اثر حاضر، کوششی است خالصانه برای بازخوانی و شرح و تحلیل دستگاه فلسفی اشراقی سهروردی که به جامعه فلسفی عرضه میشود.
کتاب در سه بخش و چهار فصل تدوین شده است؛
بخش نخست: «کلیاتی در باب حکمت اشراق»، بخش دوم:« منطق اشراقی» و بخش سوم: «حکمت بحثی و متافیزیک اشراقی» را شامل میشود.
بخش سوم شامل نه فصل؛ «معقولات ثانیه»، «اصالت وجود یا ماهیت»، «تشکیک»، «تشخص»، «نظام نوری»، «علم اشراقی»، «طبیعیات اشراقی»، «مقولات» و «معاد» می شود. «تأثیرات مثبت شیخ اشراق بر فلسفه اسلامی» عنوان بخش چهارم و پایانی کتاب است. لازم به ذکر است از پنجمین فصل بخش سوم با عنوان «نظام نوری»، مطالب جلد دوم کتاب شروع می شود.
خامههای اولیه این نوشته، درسهای حجت الاسلام یزدان پناه است. مهدی علیپور، با همکاری برخی از محققان و زیر نظر خود استاد، بر اساس آن درسها و با پیادهکردن آنها، به تحقیق و نگارش مبانی سهروردی پرداخته و دستگاه فلسفی او را تنظیم و تدوین کرده است.
جلد نخست این پژوهش، به خاستگاه پیدایش اشراق، تحلیل کلی از سیر تاریخی این مکتب فلسفی و نیز دیدگاه های کلی دیگر سهروردی، که در نظام اشراقی مطرح نمی شود، مانند اصالت وجود و ماهیت، تشکیک در ماهیات، تشخص، معقولات ثانیه، طبیعیات و … می پردازد. جلد دوم نیز که کل مباحث نظام نوری و علم اشراقی را فرا می گیرد.
در این تحقیق، کل دستگاه اشراقی به صورت مفصل و جزء به جزء گزارش و تحلیل شده و در موارد بسیاری، افزون بر واکاوی مبانی سهروردی، مورد نقد و سنجش نیز قرار گرفته است. و غیر از کتاب حکمت اشراق، مطارحات، تلویحات، مقاومات و … نیز در نظر گرفته شده است.
در همه موارد، پس از گزارش، تحلیل و تبیین دیدگاه سهروردی، متون اصلی خود او نیز آورده و ترجمه شده است.
در آغاز جلد نخست، تحلیل تاریخی از سیر پیدایش و خاستگاههای حکمت اشراق و نیز شخصیت علمی و رفتاری سهروردی و زمینه های فکری وی آمده است.