توضیحات
ترجمه و متن اسرار النقطه یا توحید مکاشفان
رساله حاضر معروف به «اسرار النقطة» عارف كبير قرن هشتم هجری امير سيد علی همدانی ملقب به «علی ثانی» عالیترين تصنيفی است كه در موضوع نقطه و اسرار آن تاليف و گردآوری شده است.
سید علی همدانی در دوشنبه دوازده رجب ۷۱۴ ه.ق در همدان به دنیا آمد، پدرش امیر شهاب الدین حسن بن سید محمد همدانی از بزرگان این سامان محسوب میگردید و خاندانش از سادات حسینی هستند.
وی تحصیلات مقدّماتی را تحت راهنمایی دایی خویش پی گرفت. استادان دیگرش عبارتند از: شیخ محمود مزدقانی، شیخ تقی الدین علی دوستی سمنانی، شیخ نجم الدین محمد اسفرائینی، شیخ علاء الدّوله سمنانی، قطب الدین یحیی نیشابوری، شیخ الاسلام شرف الدین درگزینی، نظام الدین یحیی غُوری خراسانی و شیخ رکن الدین سعید حبشی. سید علی همدانی نزد این بزرگان علم و معرفت حدیث، حکمت و عرفان را آموخت و در تزکیه، تعالی معنوی و سلوک ملکوتی از آنان تأثیر پذیرفت.
سید علی در زمان حیاتش احترامی بسزا داشت و در غالب شهرهای ایران، ترکستان و هندوستان، عموم طبقات مردم برایش تکریم ویژه ای قائل بودند. وی علاوه بر زُهد و تقوا، در علم و حکمت مقام رفیعی بدست آورد و جامع علوم عقلی و نقلی بود و در این دو شاخه آثار زیادی به نگارش درآورد. نفوذ معنوی او در میان اقشار مختلف مردم چنان موقعیتی برایش پدید آورد که بسیاری از حکّام و امیران معاصر وی نهایت احترام را در حقش رعایت میکردند و تذکّرات و نصایح وی را اجرا مینمودند و موقعی که رحلت نمود، برای جلب نظر علاقه مندان سیّد به تعمیر، مرمّت، تزیین و آراستن بارگاه وی در ختلان با یکدیگر به رقابت پرداختند. منزلی که سید علی در کشمیر به عنوان پایگاه عبادی و تبلیغی و وعظ و خطابه برگزیده بود چنان مورد توجه اهالی این سامان قرار گرفت که به مسجدی تبدیل گردید و بنای باشکوه یادبودی در آن ساخته شد.
این بنا از اوایل قرن نهم هجری تاکنون یکی از مهم ترین کانونهای فعالیتهای مسلمانان شبه قاره هند بوده و از اماکن مقدّس به شمار میرود و در روز عاشورا وقتی دسته های عزادار حسینی از کنار آن عبور میکنند، پرچمهای خود را به نشانه احترام فرود میآورند؛ زیرا خدمات سیّد در نظر آنان درخور تحسین و تمجید است. تعداد قابل توجهی مسجد و مدرسه در کشمیر، جامو، گلگیت و بلتستان به نام و یاد او احداث و یا نامگذاری گردیده است.
کراماتی هم به وی نسبت دادهاند و مردم آسیای مرکزی این امور را در خاطرهها و اذهان دارند. همه ساله در ششم ذیحجه که مقارن با سالروز وفات اوست برای تجلیل از مقامش در کشمیر و سایر نقاط مسلمان نشین شبه قاره هند مراسم و اجتماعاتی برپا میدارند و طی آن از فضایل، کرامتها و حالتهای عرفانی و تعلیمات اثر بخش سید یاد مینمایند.
نویسندگان و شرح حال نگاران، سید علی همدانی را به عنوان مُحقّق فاضل و دقیق، عارف معروف و جامع علوم معرفی کردهاند.
نوشتههای سید علی همدانی که به بیش از ۱۱۰ جلد کتاب، رساله و مجموعه شعری بالغ میگردد، به لحاظ محتوا، مضمون، سبک و نثر و نظم در خور توجه میباشد. این آثار در عرصههای گوناگون تفسیری، روایی، فلسفه و حکمت، اخلاق، عرفان و ادبیات نگاشته شده و در تمام آنها مطالب آموزنده، مباحث معنوی و ذوقی دیده میشود. نکته سنجیهایی که وی در پدید آوردن نظم و نثر اعمال نموده، آثارش را جالب و خواندنی نموده است.
سید علی در ذیقعده ۷۸۶ ه.ق به قصد سفر حج از کشمیر بیرون آمد و چند روز از حرکت او نگذشته بود که حاکم پاخلی از او دعوت کرد چند روزی در سرزمین تحت فرمانروایی وی بماند و مردم را موعظه نماید. سید علی پذیرفت و حدود ده روز در آنجا مشغول سخنرانی بود و پس از آن به سفر خویش ادامه داد که بیماری به وی روی آورد و بعد از پنج روز در شب چهارشنبه ششم ذی حجه سال ۷۸۶ ه.ق به سرای جاوید شتافت و میهمان قدسیان گردید.
شب رحلت تا بامداد ذکر یا الله و یا حبیب بر زبانش جاری بود و در حالی که کلمه مبارکه «بسم الله الرحمن الرحیم» را زمزمه مینمود، دعوت حق را لبیک گفت. محل وفاتش را چند کیلومتری کونار در مرز ایران و افغانستان نوشتهاند. پس از مراسم غسل و کفن پیکرش را به ختلان انتقال دادند، در حالی که بوی خوش از آن به مشام تشیع کنندگان میرسید. وی در یکی از آبادیهای کولاب، همان جایی که سید مسجد و مدرسهای بنا کرده بود، دفن گردید.
مكاتب عرفانی ايران بويژه حروفيه و نقطويه، جايگاه بسيار والايی برای حروف و نقطه قائل بودند.