توضیحات
سیر حکمت در اروپا (و رسالۀ گفتار در روش راهبردن عقل رنه دکارت)
کتابی از محمدعلی فروغی است که نخستین اثر دقیق و منظم از سیر فلسفۀ غرب در ایران است.
در مقدمۀ سیر حکمت در اروپا، فروغی انگیزه خود را از تألیف این کتاب اینگونه توضیح میدهد:
«ملاحظه فرمایید که در مشرقزمین و ممالک اسلامی از چندین قرن به اینطرف، جریان امور معارفی کاملاً مانند اوضاع اسکولاستیک اروپا بودهاست و این حالت بیشتر ازاینجهت شگفتآور است که شرع مقدس اسلام بنیاد احکام و کلیهٔ امور را بر عقل گذاشته و تعلیمات هیچ حکیم و فیلسوفی را ضروری دین نشمرده است. با این همه، فضلای ما هم جمود و رکورد اصحاب اسکولاستیک را داشتهاند و نتیجه یکسان بوده است و عجیبتر اینکه، مردم کشور ما در علم و حکمت نسبت به اروپائیان پیشقدم بودند و مغربیان اسکولاستیک را برچیده، وارد مراحل جدید شده، هفت شهر علم را گشتند و ما هنوز اندر خم یک کوچهایم..
در همین مقدمه، فروغی میگوید: «کوشیدهام تا افکار اروپایی را به شیوهٔ بیان ایرانی ارائه دهم و اصطلاحاتی را که در زبان و بیان ما سابقه نداشته است، از نو بسازم. اگر قصوری رفته ما را معذور دارند که در این راه پیش از ما کسی قدم نگذاشته و جاده کوبیده نشده بود.»
این کتاب شامل سه جلد و یک ضمیمهاست.
جلد اول:
- دیباچه
- فصل اول: حکمای پیش از سقراط
- فصل دوم: سقراط و افلاطون و ارسطو
- فصل سوم: متأخرین از حکمای قدیم
- فصل چهارم: حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
- فصل پنجم: علم و حکمت در اوایل قرون وسطی
- فصل ششم: اسکولاستیک
- فصل هفتم: تجدید حیات علم و ادب
- فصل هشتم: فرنسیس بیکن
- فصل نهم: دکارت
- پیوست: گفتار در روش درست راهبردن عقل و طلب حقیقت در علوم (کلام دکارت)
جلد دوم:
- دیباچه
- مقدمه
- فصل اول: حکمای فرانسه در سدهٔ هفدهم
- فصل دوم: اسپینوزا
- فصل سوم: لایبنیتس
- فصل چهارم: حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
- فصل پنجم: حکمای انگلیس در سدهٔ هیجدهم
- فصل ششم: حکمای فرانسه در سدهٔ هیجدهم
- فصل هفتم: کانت
جلد سوم:
- دیباچه
- مقدمه
- باب نخستین: حکمای اروپا در نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم
- باب دوم: حکمای اروپا در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم
فروغی فایدهٔ تألیف سیر حکمت در اروپا را دو چیز میداند که یکی آشنایی دانشاندوزان با افکار حکمای باختر است و دیگر اینکه مفتاح و روش نگارش فلسفهٔ جدید را به زبان فارسی امروزی به دست میدهد.