توضیحات
مناقب الصوفیة
تصوف به عنوان یکی از گرایشهای قابل اعتناء در جهان اسلام همواره در معرض ارزیابی و نقد و حتی تهاجم و تعرض قرار داشته است؛ اما به باور نجیب مایل هروی، مصحح دانشمند مناقب الصوفیه، اگر: «ارزش میراث صوفیه را گسترده تر از آنچه تا کنون جستهایم، بجوییم، در مییابیم که دقائق و نکات و تفکرات صوفیانه، نه تنها در گذشته، غزالیها ساخته و مولویها بار آورده، بل امروز نیز میتواند همان یافتهها پارهای از عقدههای بشریت را در سطح جهان بگشاید و گوشههایی از کشتی افتاده در گرداب آدمی را به سوی کمال رهنمون گردد.»
در طول تاریخ اسلام، تصوف، مخالفان و مدافعان فراوانی داشته و تألیفات پر شماری در هر دو جهت پرداخته شده است. مناقب الصوفیه در شمار آثاری است که در تبیین آرای اهل تصوف و پالایش آن از برخی کژیها و ناسرهها و مستند ساختن عقاید و افعال آنان به سنت نبوی و کتاب الهی کوشیده است.
کتاب، از دو باب مقدماتی و آنگاه دو رکن و هر رکن از دو اصل و هر اصل از پنج فصل تشکیل شده است.
مناقبالصوفیة اگرچه از نظر حجم با آثار کلانی همچون رسالۀ قشیریّه و الّلُمع قابل مقایسه نیست، طرحی مانند آن آثار دارد؛ چه مروزی، گذشته از بیان فضایل و مناقب صوفیان و اثبات انطباق طریقت آنان با شریعت محمدی (ص)، آداب، اصول، مراتب و نیز شماری از مراسم ویژۀ خانقاهیان همچون سماع را در این اثر توضیح داده است.
نثر کتاب روشن و روان است و هرچند در آن نشانی از صنایع ادبی نیست، بهخاطر قدمتش، شایستۀ بررسیِ ادبی نیز مینماید.