توضیحات
ترجمه و متن نقد النقود فی معرفة الوجود
موضوع کتاب حاضر پیرامون معرفت وجود است. این رساله، در اصل تلخیصی از رساله مفصّلی از خود سید حیدر آملی در فلسفه وجود است که «رسالة فی معرفة الوجود» نام داشت و نگارش آن، در پانزدهم جمادیالثانی ۷۶۸ ق. در نجف اشرف به پایان رسیده است.
به نوشته مؤلف، رساله آغازین در فلسفه وجود بسیار مفصل بود: مقدمهاى در سه رکن و هر رکن شامل چندین مسئله. مؤلف همین طرح را بهدقت در تلخیص آن بهکار گرفته است؛ با این فرق که رساله نخست، شامل مقدمهاى در باب شریعت، طریقت و حقیقت بود که مؤلف از تکرار آن صرف نظر کرده و مستقیما وارد بحث در فلسفه وجود شده است.
«نقد النقود في معرفة الوجود» در سه اصل و سه وجه، نگارش یافته است. مؤلف از همان آغاز یادآور میشود که بحث در فلسفه وجود را از سه دیدگاه عقل، نقل و کشف دنبال میکند. این امر با موضع خاصّ مؤلف و روشی که در «جامع الأسرار» خویش بهکار برده، مطابق است. سید حیدر با طرح عنوان کتاب، خاطرنشان میسازد که آن رساله را به «ارباب استعداد کامل و ذکاء تام» و صاحبان «فطرت حقیقی» و به «أحد من الجاحدين المبعدين عن الحق و أهله» تقدیم میکند.
به نظر سید حیدر، وجود مطلق، وجود واحد حقیقی است که بههیچوجه کثرت در آن نیست؛ یعنی جایز نیست که وجود مطلق بیش از یکی باشد؛ چراکه اگر وجود مطلق بیش از یکی باشد، لازم میآید که کثرت تحت مطلق درآید؛ یعنی هریک از افراد کثرت به سبب داخل شدنش تحت مطلق، به مطلق اضافه شود؛ زیرا هریک از آنها به قیدی از قیود تخصیص مییابد و در این صورت دیگر وجود مطلقی تحقق نمییابد و حال آنکه فرض است که وجود مطلق هست و این خلاف فرض است. پس محال است که وجود از آن جهت که وجود است، بیش از یکی باشد.