توضیحات
دروس شرح اشارات و تنبیهات (نمط پنجم: فی الصنع و الابداع)
شرح کتاب اشارات و تنبیهات ابن سینا از مهمترین کتابهای فلسفی دنیای اسلام است که از دیرباز تاکنون در حوزههای علمی تدریس میشده است.
کتاب اشارات، یک دوره فشرده منطق و فلسفه از طبیعیات و مباحث نفس و الهیات و بسیاری از مسائل عرفانی در قالب استدلال و برهان است و شروح متعددی بر آن نگاشته شده است.
شرح ابوالبرکات بغدادی و فخرالدین رازی از معروفترین شروح است. خواجه نصیرالدین طوسی نیز شرح جامعی بر این کتاب گرانسنگ نوشته که نسبت به دیگر شروح از اهمیت بیشتری برخوردار است. خواجه در این شرح، ضمن جواب دادن به برخی از اشکالات بعضی از شارحین، مراد و مقصود ماتن را به نحوی شایسته توضیح و تشریح نموده که البته چنین کار بزرگی فقط از همچو بزرگی برمیآمد. شخصیت جامعی که در عموم رشتههای علمی در زمان خود همتایی نداشت.
شرح خواجه بر اشارات به عنوان کتاب درسی در حوزههای علوم دینی و معرفتی از گذشته تا به امروز مطرح است و از جمله کسانی که در این دوران متصدی و متکفل تدریس این کتاب است، علامه حسنزاده آملی است که خود مجتهد و متخصص در عموم رشتههای علوم متداول در حوزههای علمیه قدیم و جدید (فقه، طب، ریاضی، جفر، اعداد، فلسفه، عرفان، و…) میباشند و وارث اندیشههای علمی و عرفانی علمایی چون علامه شعرانی، علامه فاضل تونی، علامه طباطبایی، حکیم الهی قمشهای هستند.
کتاب حاضر، شرح کتاب خواجه نصیرالدین است که در کلاسهای درس علامه حسنزاده آملی تدریس شده و توسط شاگردان ایشان بازنویسی شده است.
ابن سینا در نمط پنجم (فی الصنع و الابداع) موجودات و همه ماسوی الله را بر سه دسته تقسیم میکند:
- موجوداتی که در ایجادشان ابداعیاند، یعنی به تدریج آفریده نشدند.
- مخترعات یعنی مسبوق به ماده بوده بدون مدت هستند. آنها عبارت از اجرام علویاند.
- مکوّنات یعنی موجودات مادون فلک قمر. آنها موجودات طبیعی مسبوق به ماده و مدتاند.
نویسنده این مباحث را که از صنع و ابداع شروع کرده در نمطهای متفرع بر فعل حق سبحانه و تعالی ادامه میدهد تا برسد به ارتباط برقرار کردن با او و خواستن دستور قرب عبد به او، یعنی آثار وجودی انسان و مقامات العارفین و اسرار الآیات.