توضیحات
الفوز الاصغر (ابن مسکویه)
رسالهای در پاسخ به مهمترین موضوعات قابل توجه بشر یعنی مبدأ شناسی، انسان شناسی، راه شناسی و راهنماشناسی است. نویسنده، کتاب را در سه مسئله و هر مسئله را مشتمل بر ده فصل قرار داده است که مجموعا سی فصل میشود.
وی بدون ذکر مقدمه به شرح عناوین اصلی کتاب و به اختصار به پاسخ مسائل فوق میپردازد و در پایان کتاب، وعده تالیف کتابی با شرح و بسط بیشتر در مسائل مهم را میدهد و آن را الفوز الاکبر مینامد. برخی از پژوهشگران احتمال دادهاند الفوز الاکبر همان تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق باشد. این کتاب بر اساس دیدگاه حکیمان بزرگ دنیای اسلام در قرون چهارم و پنجم (فارابی، ابوریحان بیرونی، ابن سینا) تالیف شده و فلسفه مشایی در مباحث آن غلبه دارد. نویسنده از فیلسوفان بزرگ یونان (افلاطون و ارسطو) نیز مطالبی را نقل میکند.
از دیدگاه نویسنده، خداشناسی از امور سهل و ممتنع است؛ سهل است چون خداوند متعال ظاهرترین اشیاء است و ممتنع است چون ما انسانها در دورترین نقطه از خلقت نسبت به خداوند متعال قرار داریم. راه چاره را در شروع کردن آموزش از طبیعیات و سپس مراحل بعدی میداند. نویسنده جمیع حکما را مومن به خداوند متعال میداند و گروه اندک منکرین را از زمره کسانی میشمارد که راه را به طور صحیح طی نکردهاند و در مرحله طبیعت باقی ماندهاند. از دیدگاه وی انبیاء اطبای روحانی مردم هستند.
مصحح کتاب را بر اساس سه نسخه خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی و مسجد اعظم تصحیح کرده و در مقدمه مفصلی به شرح اندیشه نویسنده و مطالب کتاب پرداخته است.