توضیحات
شرح الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه (جلد نخست: وجود شناسی)
شرح ساده و خودآموز کتاب الشواهد الربوبیه ویژه دانشجویان رشته فلسفه و کلام اسلامی است.
از دیدگاه شارح که مدرّس دروس فلسفه ملاصدرا یا حکمت متعالیه در مقطع کارشناسی ارشد رشته فلسفه و کلام اسلامی است، این کتاب بیانگر افکار خاص ملاصدرا است و در نهایت اختصار تالیف شده و در عین حال دارای نکات بسیار عمیق و دقیق عرفانی است که درک آنها برای دانشجویان دشوار است. به دلیل آموزشی بودن کتاب حاضر سعی شده به شرح و توضیح مطالب کتاب شواهد الربوبیه پرداخته شود و از ذکر نظریههای موافق و مخالف و مطالب دیگر شارحان خودداری شود.
این کتاب که بعد از اسفار اربعه نوشته شده از کتب جامع ملاصدرا محسوب میشود. الشواهد الربوبیه دوره کامل و جامع حکمت متعالیه و اثبات توحید و نبوت به زبان عربی است. امور اعتقادی با عرفان و تصوف آمیخته و شواهدی از آیات گرد آمده و بنا به گفته خود مؤلف از استدلال و تطویل اجتناب شده است.
شواهد الربوبیه، نگین ظریفی است که از میان دیگر آثار صدرالمتألهین و در کل حکمت متعالیه و فلسفه اسلامی به قول صدرالمتألهین در مقام تسبیحی در آمده است که تسبیح گران در جوامع قدس بدان تسبیح گویند و یا حمایلی است که حورالعین در مجامع انس با آن زینت یابند. این کتاب را تلخیص اسفار دانستهاند.
مؤلف در این کتاب، در بعضی موارد به نحو ایجاز و در بعضی از مسائل به طور مفصل آراء خود را با عباراتی سلیس و روان تقریر کرده است. در برخی از قسمتهای این کتاب مطالبی دیده میشود که در اسفار و سایر کتب او دیده نمیشود.
این کتاب در حوزههای علمیه و دانشگاهها به عنوان کتاب درسی مورد توجه است. تعلیقات ملاهادی سبزواری و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی بر این کتاب، بر جذابیت آن افزوده است.
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتألهین در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست.
زندگانی ملاصدرا را میتوان به سه دوره تقسیم نمود:
- دوره طلبگی و تلمّذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبّع و تفحّص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت.
- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتاً به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید.
- مرحله تالیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تالیف کرد.
ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده میشود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد.
آخوند تا پایان عمر در شیراز به تالیف و تدریس پرداخت و در این ایام، هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال ۱۰۵۰ هجری قمری درگذشت.
ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد، اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق فیّاض لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
نثر ساده و روان و شرح قابل درک و فهم دانشجویان از مهمترین امتیازات این کتاب است.